Για τα βιβλία που «σημάδεψαν» εξήντα Έλληνες συγγραφείς (και λίγα για τους ίδιους τους συγγραφείς)

Posted by: bansheee on: 15 Ιανουαρίου, 2009

• In: bliss | makes me wonder...
• 1 Comment

Ομολογώ ότι η έρευνα αυτή των Νέων μού δημιούργησε ανάμεικτα συναισθήματα και σκέψεις.

Πρώτα- πρώτα: οι Έλληνες συγγραφείς διαβάζουν. Και εννοώ πολύ περισσότερο απ’ όσο φαίνεται, αν κρίνω από τα βιβλία που δημοσιεύουν. Πρώτα στις περισσότερες λίστες είναι έργα των Ντοστογιέφκσι, Κάφκα, Προυστ, Σαίξπηρ, Ομήρου, Σοφοκλή, Καβάφη, Φώκνερ, Σταντάλ, Έλιοτ κ.α. Μεγαθήρια δηλαδή. Από τους εξήντα συγγραφείς που συμμετείχαν στην έρευνα, υπολογίζω ότι έχω διαβάσει περίπου τους σαράντα πέντε. Από αυτούς, θεωρώ ταλαντούχους τους δέκα. Ίσως το «ταλαντούχους» να είναι λάθος λέξη εδώ. Θέλω να πω, έχω διαβάσει βιβλία τους και τα έχω ευχαριστηθεί.

Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι το «χαμηλό ποσοστό διείσδυσης», ας το πω έτσι. Πού είναι όλος αυτός ο Ντοστογιέφκσι και ο Κάφκα και ο Σοφοκλής, οι επιρροές τους δηλαδή, στα γραπτά των Ελλήνων συγγραφέων; Νομίζω πουθενά, ούτε στο ύφος, ούτε στη θεματολογία. Αλλά κι αυτό είναι ίσως θεμιτό, επόμενο, προσωπική επιλογή και τα λοιπά. Άλλωστε και μένα ο αγαπημένος μου συγγραφέας είναι ο Φώκνερ αλλά όσα λίγα γράφω δεν φτάνουν ούτε το μικρό του δαχτυλάκι. Υποθέτω όμως ότι αυτό που προσπαθώ κατά βάση να πω, είναι ότι από συγγραφείς που δηλώνουν ότι τους έχει «σημαδέψει» ο Σαίξπηρ, ο Ναμπόκωφ και ο Ζολά, περιμένω περισσότερο φροντισμένα βιβλία. Πιο καλοχτισμένα, πιο προσεγμένα σε όλα τους τα επίπεδα: στην πλοκή τους, στο μύθο τους, στους χαρακτήρες τους, στη γλώσσα τους, σε όλα. Θα μου πείτε πως ίσως δεν μπορώ να απαιτήσω την τέχνη που μου αρέσει αλλά θα πρέπει να την αναζητήσω.  Σωστό.  Μπορώ όμως να πω ότι έχω χρόνια να διαβάσω ένα απολαυστικό ελληνικό μυθιστόρημα.

Αντιλαμβάνομαι βεβαίως, σ’ αυτόν τον μικρό διάλογο με τον εαυτό μου, πως το γεγονός ότι κάποιος δεν γράφει σαν τον Χέρμαν Μέλβιλ δεν του απαγορεύει να δηλώσει ότι τον έχει σημαδέψει ο Χέρμαν Μέλβιλ. Από την άλλη όμως, εύλογα αναρωτιέται κανείς: τι πήρες άραγε, αγαπητέ συγγραφέα, από όλο αυτό το διάβασμα; Διότι βεβαίως, οι συμμετέχοντες με ενδιαφέρουν ως συγγραφείς και όχι ως άνθρωποι.

Το οποίο με φέρνει στο δεύτερο που θέλω να θίξω: δεν μπορώ να γνωρίζω με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των συμμετεχόντων, ούτε αν υπήρχαν κριτήρια καν. Όμως, μου έκανε εντύπωση η συμμετοχή ορισμένων συγγραφέων που παρά το γεγονός ότι διαβάζω χρόνια, δεν τους έχω ακούσει καν, ενώ παράλληλα, άλλοι συγγραφείς που πουλάνε σαν τρελοί- κάποιοι για παράδειγμα από τις εκδόσεις Ψυχογιός- αγνοήθηκαν παντελώς. Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, δεν καίγομαι να μάθω ποια βιβλία έχουν σημαδέψει τον Γιώργο Πολυράκη, ας πούμε. Άλλωστε δεν τον έχω διαβάσει 🙂 Όμως, η όλη λίστα απέπνεε μια …σνομπαρία προς τους σύγχρονους μπεστσελλερίστες (με εξαίρεση τα ονόματα που δεν λείπουν ποτέ – και δικαίως, π.χ. Ξανθούλης, Τριανταφύλλου κλπ). Μου φάνηκε όμως  …περίεργο να συμμετέχει η Μαρίνα Καραγάτση που έχει γράψει δύο βιβλία (ένα για τη μητέρα της, ζωγράφο Νίκη Καραγάτση κι ένα για τον σπουδαιότερο – κατά τη γνώμη μου – Έλληνα μυθιστοριιογράφο, τον πατέρα της Μ.Καραγάτση) και όχι άλλοι συγγραφείς που είτε μου/μας αρέσει είτε όχι, έχουν μακροβιότερη παρουσία στο χώρο και πολυπληθείς αναγνώστες. Θα μπορούσε ίσως η επιλογή να ήταν προσωπική, του εμπνευστή της ιδέας γι αυτήν την έρευνα. Μόνο να μην ακούσω τίποτα για… ποιοτικά κριτήρια.

Πιο αναλυτικά τώρα, ορισμένα σχολιάκια για κάποιες επιλογές που με ξάφνιασαν – θετικά ή αρνητικά:

* Οι «Αόρατες Πόλεις» του Καλβίνο στη λίστα του Χρήστου Αστερίου. Ήταν ο μόνος που επέλεξε ένα βιβλίο του Καλβίνο, πράγμα που μου έκανε εντύπωση. Το συγκεκριμένο βιβλίο δε, αν δεν τοέχετε διαβάσει ακόμα, σπεύσατε. Κυκλοφορεί και σε καινούρια μετάφραση.

* Οι επιλογές «Υπόγειος Κόσμος» του Ντε Λίλο, «Αιχμάλωτος του έρωτα» του Ζενέ και «Η χλωμή θέα των λόφων» του Ισιγκούρο, στη λίστα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη. Πρόσημο θετικό και για τα τρία.

* Από τη λίστα της Άντζελας Δημητρακάκη ξεχώρισα τα «Γυάλινος Κωδων» της Πλαθ και το «Η Κασσάνδρα και ο λύκος» της Καραπάνου όμως με ξένισε λίγο το «Παυσίπνο» του Τατσόπουλου. Προσωπικά το βρήκα μάλλον φλατ.

* Από τη λίστα του Απόστολου Δοξιάδη διαπιστώνει κανείς ότι τον σημάδεψε ο Ρίλκε και ο …Σνούπι. Εντάξει, είπαμε.

* Η Αθηνά Κακούρη είναι η μόνη που αναφέρει στις επιλογές της τον Μ. Καραγάτση. Διαβάστε τον. Απλά.

* Εντύπωση μου έκανε η επιλογή του «Eats, shoots and leaves» του Κωνσταντίνου Καμάρα. Δεν ξέρω τι έχει γράψει αυτός ο άνθρωπος, δεν τον έχω διαβάσει, αλλά το βιβλίο που επιλέγει είναι μια δοσμένη με πολύ χιούμορ, πανέξυπνη μελέτη σχετικά με τη σημασία της ορθής χρήσης των σημείων στίξης στην αγγλική γλώσσα. Το διάβασα πριν μερικά χρόνια σε ένα ταξίδι μου στο Λονδίνο, όπου πουλούσε σαν τρελό επί εβδομάδες (!!!). Αν το βρείτε πουθενά κι έχετε κι εσείς αυτή τη μανία με τη γλώσσα (και μάλιστα την αγγλική) διαβάστε το.

* Η επιλογή της Αγγέλας Καστρινάκη του «Πάνα» του Κνουτ Χάμσουν μου θύμισε ότι πρέπει να το διαβάσω. Το έχω στο νου μου εδώ και καιρό κι ελπίζω ότι θα είναι τόσο καλό όσο η «Πείνα» του ίδιου.

* Όταν ξεκίνησα να διαβάζω τις επιλογές του Παύλου Μάτεσι,προσδοκούσα να βρω το λατρεμένο μου «Η βουή και η μανία» του Φώκνερ, το οποίο έχει μεταφράσει ο Μάτεσις καταπληκτικά. (Παρεμπιπτόντως, αν δεν το έχετε διαβάσει, επιλέξτε τη συγκεκριμένη μετάφραση, νομίζω από τον Καστανιώτη. Το «καταπληκτικά» που γράφω πιο πάνω είναι λίγο). Αντί αυτού όμως βρήκα το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ» το οποίο και δεν έχω διαβάσει ακόμα και μετά από αυτό θα το κάνω. Ακριβώς επειδή πιστεύω ότι ο Μάτεσις ως μεταφραστής του Φώκνερ επαναδημιούργησε ένα αριστούργημα. Μια άλλη έκπληξη αυτής της λίστας ήταν το «Πέδρο Πάραμο» του Χουάν Ρούλφο. 

* Ένας ακόμα αγαπημένος μου συγγραφέας, ο Φερνάντο Πεσσόα επιλέχθηκε μόνο από τον Νίκο Παναγιωτόπουλο. Διαβάστε τον επίσης – τον Πεσσόα και συγκεκριμένα το «Βιβλίο της ανησυχίας». Για τον Παναγιωτόπουλο θα επανέλθω ))

* Σύμφωνα με τις επιλογές του Σάκη Σερέφα, τον έχουν σημαδέψει οι «ΜΙκροί Εξερευνητές» του Ντίσνεϊ. Ποιος τόμος αλήθεια; Να ‘χαμε να λέγαμε δηλαδή. Κατά τα άλλα, είναι ο μόνος απ’ όσο θυμάμαι που επιλέγει (και) σύγχρονο θέατρο: «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» του Άλμπι. Και σίγουρα ο μόνος που θυμήθηκε τον Ρεϊμόν Κενό. Ωραίος.

* Ευχάριστη έκπληξη ήταν και το Catch-22 στη λίστα του Λένου Χρηστίδη. Νομίζω του πάει )))

* Τέλος, από όλους τους σύγχρονους συγγραφείς που επέλεξαν ετούτοι οι συγγραφείς, ξεχωρίζω τον Χωμενίδη και το «Σοφό παιδί» του που επιλέχθηκε από τον Θανάση Χειμωνά.

Πριν κλείσω αυτό το (τεράστιο) ποστ με τις προσωπικές μου απόψεις για τις προσωπικές απόψεις των άλλων, έχω ακόμα να προσθέσω ότι δυστυχώς απειροελάχιστες ήταν οι επιλογές έργων του Μπέκετ (κανένα βιβλίο του δεν μπήκε καν στα πενήντα πρώτα). Αντίθετα, η Βίβλος είχε πολλή πέραση (τη βρίσκουμε στη θέση 24).

Ως υστερόγραφο, θα ακολουθήσει άλλο ποστ, με προτάσεις για βιβλία των συμμετεχόντων συγγραφέων (να εξιλεωθώ δηλαδή, αν ήμουν σε κάποια σημεία αιχμηρή, χι χι). Παρένθεση β: Μπα όχι, βιβλία τελικά που νομίζω ότι αξίζουν κάποιας προσοχής.